“Ik neem de eerste hap zodat het minder heftig wordt, oké? En dan neem jij de tweede hap.” Zo begint de video van Sara Sadok op het sociale medium TikTok. De 18-jarige Amerikaanse deelt video’s om mensen met eetstoornissen te helpen bij het eten.
De video’s, onder het mom van ‘laten we samen eten’, worden honderdduizenden keren bekeken en gedeeld. En Sara is niet de enige die dit soort video’s maakt: honderden tiktokkers geven mensen advies of creëren bewustwording.
Gebruikers die de hulp van Sara aannemen, plaatsen een video waarin zij en Sara te zien zijn. Het kost deze drie tiktokkers moeite, maar onder begeleiding van Sara nemen ze die eerste hap. En een tweede:
“De TikToks van Sara zijn een heel mooi initiatief in een tijd waar eenzaamheid zo centraal staat”, zegt Rozemarijn Vos, hoofdredacteur van 99gram, een platform voor jongeren die veel bezig zijn met eten, uiterlijk en gewicht. “Het is een goed middel om mensen met een eetstoornis te ondersteunen.”
Ook Eric van Furth van Proud2Bme, een platform voor jongeren met een eetstoornis, is positief over het initiatief. “Een ervaringsdeskundige heeft een soort van vanzelfsprekende betrouwbaarheid. Dat is een waardevolle toevoeging tijdens een behandeling.” Hij heeft ook weleens over een virtuele eettafel nagedacht als onderdeel van de behandeling.
“Maaltijdbegeleiding hoort er nu al bij. Dan zit er iemand bij je die je steunt”, zegt hij. Dat lijkt op wat Sadok doet. “Alleen zou ik iedereen live bij elkaar aan tafel willen zetten, om met elkaar te praten. Ook zou ik het meerdere keren per dag doen, om structureel bij elke maaltijd te helpen.”
Vos denkt dat veel mensen baat hebben bij de video’s, maar ziet ook een risico voor mensen met ernstigere psychische problematiek. “TikTok is een beetje de buurvrouw geworden die steun biedt als je het moeilijk hebt. Maar die buurvrouw kan geen professionele hulp bieden.”
“Het risico is dat Sadok de rol van hulpverlener krijgt en daardoor zwaar belast wordt. Net als de buurvrouw kun je het goed bedoelen, maar de verkeerde adviezen geven, waardoor het onderliggende probleem niet wordt aangepakt of verergert”, zegt Vos. Hulp op TikTok wordt betekenisvoller als ook wordt gezegd waar je professionele hulp kunt vinden. “Je kunt noemen met welke instanties je contact kunt opnemen, of dat je naar je huisarts moet.”
Sadok is niet de enige tiktokker die mensen probeert te helpen. Het platform is een plek geworden waar veel advies en voorlichting wordt gegeven. Zo zijn er bijvoorbeeld meerdere tiktokkers met het syndroom van Gilles de la Tourette, die bewustwording willen creëren. Ook de Nederlandse tiktokker Kars wil met zijn broertje Ties, die het syndroom van Down heeft, vooroordelen bestrijden.
“Jongeren gebruikten TikTok in het begin vooral voor challenges. Het platform had toen nog niet veel inhoud. Maar door een enorme groei is TikTok volwassener geworden en zie je ook een nieuwe insteek achter de video’s”, zegt sociale mediadeskundige Kirsten Jassies.
De trend om mensen te willen helpen, komt een beetje doorsijpelen vanuit de andere sociale media-platformen, zegt ze. “Daar was al duidelijk dat je account erg groeit als je mensen wil helpen.”
Volgers zijn eerder geneigd te reageren op een bericht van een influencer die hen wil helpen, legt communicatiewetenschapper Loes Janssen uit. “Als trouwe volger krijg je een band met een influencer. Als die band er eenmaal is, kun je als influencer heel veel maken en nemen volgers veel van je aan.” Het lijkt daarmee op vriendschappen die in real life worden gemaakt. “Als een tiktokker veel deelt, ben je geneigd dat als volger ook te doen en reageer je.”
Bekijk hier de YouTube-video van een bekende tiktokker met Gilles de la Tourette:
Daardoor ontstaan er volgens Jassies twee soorten tiktokkers: de integere, en de mensen die dit als verdienmodel zien. Want het algoritme slaat aan op interactie. Een bericht dat meer respons krijgt, wordt aan meer mensen in de app getoond. Daardoor wordt er uiteindelijk meer geld mee verdiend.
